Onderzoek en interventie (deel 2)

Doel: convergent denken bij de MT leden (inclusief mijzelf) stimuleren (vergroten) om de kern van schoolspecifieke problemen effectief te kunnen doorgronden. Probleemanalyse: Te veel gesignaleerde problemen keren na een bepaalde tijd terug. De kern van een probleem is nog niet helemaal gevonden waardoor de gekozen oplossing niet altijd effectief genoeg blijkt te zijn. Onderzoeksvraag: Kan het convergent denken op individueel niveau worden gestimuleerd door de grondbeginselen van het systeemdenken toe te passen? Deelvragen: Op welke wijze spelen karakters van betrokkenen een rol bij de beeldvorming van een probleem? Welke mentale modellen over de school zelf zijn bij betrokkenen aanwezig? In hoeverre beïnvloeden deze mentale modellen de beeldvorming van een gesignaleerd probleem? Kan het systeemdenken betrokkenen helpen om het denkproces rondom een gesteld probleem te verbreden? In hoeverre worden denkpatronen van elkaar gebruikt om een gesteld probleem op te lossen? Hoe gevoelig is men voor elkaars argumenten? Speelt het individueel denken in bedreigingen of in kansen een rol bij de beeldvorming van een probleem ? In hoeverre zijn betrokkenen bereid om het systeemdenken toe te passen? Doelgroep: leden van het MT (bouwcoördinatoren en IB’ers, 5 personen) Interventie: Week 1: 0 meting over persoonlijke ervaringen bij het zoeken naar oplossingen bij schoolspecifieke problemen. (Vragenlijst voor elk MT lid) Week 2: Keuze van een actueel (klein)probleem op schoolniveau* / introductie van het systeemdenken/convergent denken *Schoolleider geeft enkele opties Week 3: Koppelen van het probleem aan het systeemdenken / Analyseren van het probleem vervolgens Week 4: Zoeken naar oplossingen vanuit de grondbeginselen van het systeemdenken en elkaar informeren over persoonlijke ervaringen tot nu toe in het proces. Samen 1 oplossing kiezen voor het gestelde probleem Week 5: Oplossing schoolspecifiek probleem bespreken in het team. Vragen om reacties. Week 6: Afnemen van dezelfde vragenlijst bij elk teamlid als in week 1. Analyseren vragenlijsten en resultaten bespreken. Keuze wel/niet voor het systeemdenken gezamenlijk nemen door MT.

Convergent denken (echt mijn ding! #???)

Het maken van keuzes is voor mij niet altijd even makkelijk. Bij de opleiding hoor ik al diverse keren dat ik sterk ben in divergent denken. Vanuit een creatieve invalshoek een probleem te lijf gaan.’Out of the box denken’ is voor mij als schoolleider geen probleem. Dit simuleert mijn denken en geeft mij energie om met de gestelde problemen aan de slag te gaan. De andere kant van de medaille is dat ik meer moeite heb met convergent denken. Analytisch, rechtlijnig en ‘snel to the point’ naar iets toe werken, vind ik lastiger. Ik zoek liever de grenzen van de (denk)kaders op en waarom altijd maar de makkelijke manier kiezen als er weer een uitdaging om de hoek ligt? Dit belemmert nogal eens mijn effectieve denkpatronen en daar ben ik mij van bewust. Ook mijn schrijftaal verraadt dit. Ik schrijf beeldend, zie van alles en laat dit vloeiend uit mijn pen komen. Geen zuivere pure taal, analytisch, zakelijk en rechtlijnig. Ik hou van kleurrijk, creatief schrijven met veel kronkelige bijzinnen en (ver)gezochte bijvoegelijke naamwoorden. Vraag mij dan ook voortdurend dingen af en zet die ogenblikkelijk op papier. Makkelijk iets op papier kunnen zetten, spelen met woorden, vanuit een humoristische kwinkslag. Het leest voor menig persoon prettig. Als kind wilde ik altijd al journalist worden. Leek mij prachtig om op een creatieve wijze mensen te kunnen informeren. Uiteindelijk koos ik voor het onderwijs omdat ik voor de Academie voor Journalistiek (2 keer) ben uitgeloot. Niet op basis van talent maar gewoon op basis van aanmelding. Toch best vreemd als een kwaliteit niet in de afweging wordt meegenomen… De huidige PABO’s houden tegenwoordig assessments om de juiste personen te laten kwalificeren. Een terechte keuze. Nog steeds sta ik achter de keuze om als onderwijzer aan de slag te gaan. Dit heeft mij veel gebracht. En zie, na al die jaren nu als schoolleider, ervaar ik nog steeds de prachtige kanten van dit vak. Het vergroten van mijn convergent denken, en dat van mijn collega’s, kan inzicht geven in de kern van menig schoolspecifiek probleem. Dit verklaart ook mijn voorliefde voor ondernemend leiderschap en graag ‘in het diepe springen’ zonder meteen te weten wat de toekomst brengt hierbij. Avontuurlijk en altijd gaan voor de uitdagingen,kansen en mogelijkheden. Geen behoudendheid op menig vlak. Ook dat kent uiteraard zijn nadelen. Bij het zoeken naar de juiste onderzoeksvraag in het hele proces ben ik dit ook gaan ervaren. Ik denk nog erg groot en te pragmatisch. Zaken koppelen en effectief te lijf willen gaan. Ik merk nu ook dat ik veel kleiner moet denken. Bij mijn zoektocht naar de geschikte onderzoeksvraag ga ik nog veel te veel kanten op. Vindt voortdurend te veel dingen interessant die (toevallig) op mijn pad komen. Dit belemmert mijn uiteindelijke keuze dan ook. Ik wil dan ook mijn gestelde problematiek (in minder mate convergent kunnen denken) kopelen aan mijn onderzoeksvraag. Dit helpt mij weer om mijzelf hierin ook te ontwikkelen. Daarnaast kan ik, over pragmatisch gesproken,ook gewoon een collega raadplegen die veel beter in het convergent denken is. Kan ik ook weer verder met mijn creatieve gedachten… :) 

Denken doe je zo!

Divergent denken (creatief) Er is van divergent denken sprake wanneer het probleem verschillende oplossingen of antwoordmogelijkheden toelaat. Een probleem dat divergent denken vereist, is bijvoorbeeld het volgende: Geef zoveel gebruiksmogelijkheden van een baksteen, als je kunt. Je hebt acht minuten de tijd. Een huis bouwen, boekensteunen, een doel markeren bij het voetballen; er zijn talrijke antwoorden te verzinnen. De prestaties op het baksteen probleem zijn beter naarmate men een baksteen van meer kanten kan bekijken, in verschillende functionele verbanden kan plaatsen. De denker wordt uitgedaagd om de baksteen te herstructureren. Alleen in het baksteen probleem staat de herstructurering niet in het kader van het probleem, maar wordt de herstructurering als het ware systematisch nagestreefd. Convergent denken (analytisch) Het convergente denken vindt plaats wanneer er sprake is van problemen waarvoor slechts één oplossing de juiste of verreweg de beste is en deze oplossing wordt geheel door de in het probleem gegeven informatie bepaald. Bovendien is de in het probleem geboden informatie voldoende om tot de oplossing van het probleem te komen.Convergent denken is logisch en leidt tot unieke of weinig oplossingen die ten uitvoer kunnen worden gebracht.

Interventie en onderzoek

Mijn interventie zal met name gericht zijn op het verkrijgen van (nieuwe) inzichten om de compexiteit van onze schoolorganisatie beter te kunnen doorgronden. Op welke wijze beïnvloeden de verschillende onderdelen de school als systeem? Wat zijn de onderliggende vaste patronen en kunnen deze doorbroken worden? Het effect van onze oplossingen zijn vaak van korte duur. Hoe komt dit en begrijpen wij nu echt wat het probleem werkelijk is? De kern pakken door sytematisch te kijken naar de deelproblemen en hier samenhang in constateren. Interventie: Het systeemdenken introduceren in het MT (bouwcoördinatoren en IB'ers)en dit koppelen aan de hand van een actuele problematiek. Gedurende 6 weken zal het pedagogisch klimaat in de groepen en op schoolniveau onder de loep worden genomen. Veel collega's ervaren een toename van negatief gedrag bij de leerlingen. Ondanks diverse interventies blijft dit fenomeen terugkeren. Hoe kunnen wij deze negatieve spiraal op groeps- en schoolniveau ombuigen? Wat ik doe als schoolleider: Introduceren van het systeemdenken aan de MT leden middels studie en exploratie van verborgen structuren van onze schoolorganisatie. Hierna de gestelde problematiek in beeld brengen middels gesignaleerde voorbeelden uit de praktijk. Het stimuleren van wijsheid: 'thinking and acting wisely'. Asl schooleider wil ik toe naar: -van reageren naar cocreëren -van symptomen naar structuren -van korte naar lange termijn -van ik naar wij -van delen naar geheel -van kennis en weten naar leren en ontwikkelen Samen met het MT analyseren van de situatie (negatief pedagogisch klimaat) Het denken op managementniveau veranderen door 'broader, deeper, richer and more justifiable'te denken. De onderzijde van de ijsberg gaan ontdekken dus. Onderzoeksvraag: Op welke wijze helpt 'het systeemdenken' de school om het pedagogisch klimaat in de groepen positief te beïnvloeden? Subvragen: -Welke vaste patronen binnen het pedagogisch klimaat zijn herkenbaar? -Welke mentale modellen zijn bij het MT aanwezig? -Welke deelproblemen op sociaal/emotioneelgebied (pedagogisch klimaat) zijn herkenbaar? -Hoe is de samenhang hierbij opgebouwd? -In hoeverre staan de MT leden open om het systeemdenken een plek te geven binnen de organisatie? -Zijn de genoemde doelen van 'thinking and acting wisely'op korte termijn realiseerbaar? (6 weken) -Wat zijn de positieve invloeden van systeemdenken bij de individuele MT leden? -Welke struikelblokken/problemen worden bij dit proces ervaren? -In welke positieve/negatieve mate beïnvloeden individuele karaktereigenschappen van de zittende MT leden het proces van systeemdenken? Ik wil dit gaan onderzoeken met een vragenlijst vooraf (nulmeting) en afname van een diepte interview achteraf met elk individueel MT lid. Tussentijds volgen evaluaties om het proces in kaart te brengen. Opbouw systeemdenkweken: -week 1: introductie systeemdenken in het MT en zelf aan de slag gaan met gerichte opdrachten/ nulmeting uitvoeren/pedagogisch klimaat in kaart brengen/doelen van het stimuleren van wijsheid bespreken -week 2: kennis delen en ervaringen uitwisselen rondom systeemdenken/mentale modellen bespreken/zoeken naar samenhang van deelproblemen binnen het huidig pedagogisch klimaat /ijsberg van het pedagogisch klimaat in beeld brengen -week 3: individuele gesprekken voeren met MT leden over systeemdenken (tussentijdse evaluatie) -week 4: gezamenlijk de uitkomst van individuele gesprekken over systeemdenken bespreken en hier trends uit halen (inzicht verkrijgen) -week 5: Alle eerder uitgevoerde interventies om het pedagogisch klimaat te verbeteren onder de loep nemen en hier conclusies uit trekken/zoeken naar de kern van het probleem en dit in kaart brengen/nieuwe oplossingen -week 6: presentatie van nieuwe inzichten rondom pedagogisch klimaat aan het team (aanbevelingen en schoolafspraken maken)/diepte interviews met zittende MT leden afnemen/analyseren en conclusies trekken